De toekomst is aan ons

Van de tijden van vandaag is dit nieuwe nummer een witboek: een levendige waaier van voorstellen en alternatieven voor de komende jaren van kunst en cultuur in de Lage Landen. Kijk naar buiten, er is reden tot optimisme.

Er steekt een nieuw politiek bewustzijn op, van grote betogingen in België tot bezette universiteiten in Nederland. Er zijn Syriza en Podemos: de dagenraad van massabewegingen die hun tanden laten zien tegen het bijtende beurskapitalisme. Er is Ada Colau met de sjerp van Barcelona, Jeremy Corbyn aan de top van het Britse Labour. Er zijn plukboerderijen en repaircafés die beseffen dat er maar twee letters in de weg staan tussen economie en ecologie. Er zijn jonge kunstenaars die het veel liever samen doen dan op zichzelf, en lang niet alleen met elkaar. Er zijn experimenten met minder werken, burgers die het winnen van partijen en kunstorganisaties die coöperatieven worden. Er komen, kortom, andere tijden aan. We weten nog niet hoe of wanneer. Maar ze komen. We kunnen als kunstenveld maar beter mee zijn, zelfs al zijn onze ministers dat nog niet.

Van de tijden van vandaag is dit een witboek: een serie van zeven constructieve voorstellen en alternatieve praktijken uit Nederland en Vlaanderen, die willen breken met de status-quo in kunst en samenleving. Ze geloven dat het wél anders kan, en dat die kentering begint van onderuit: bij wat we zelf in handen kunnen nemen. Samen bieden deze voorstellen en praktijken kleine of grote antwoorden op vijf betekenisvolle verschuivingen van deze tijd:

• ‘verzelving’: de groeiende wil en/of plicht om als individu zelf je leven te maken

• ‘verklussing’: steeds meer flexibele arbeid, voor steeds minder sociale rechten

• ‘verdeling’: de stijgende sociaaleconomische verdeeldheid, tegenover het nieuwe delen

• ‘vervolling’: overdaad als levenshouding, van onze mailbox tot onze supermarkten

• ‘verbinding’: de groeiende zin om over onze eigen muren te klimmen, maar hoe?

Het zijn ontwikkelingen die niet los staan van de dagelijkse praktijk van kunstenaars en curatoren, van cultuurhuizen en kunstbeleid. Ze vergen inzicht én uitzicht. Wat is ons culturele antwoord op verzelving? Hoe verhoudt onze artistieke autonomie zich tot verbinding? Met concrete voorstellen tegen verklussing en verdeling, of eerder utopische tips tegen vervolling, hoopt deze waaier enige vastgeroeste verbeelding weer los te smeren. Geen alternatief lijkt op het andere, ze nemen ook allerhande vormen aan. Maar één overtuiging delen ze: het zal ook van de kunsten moeten komen, want daar hebben zij unieke troeven voor.

WITBOEK

Tijd om de nieuwe democratie uit te klappen: De partijpolitiek is dood, leve uitklapdemocratie! Hoe een handvol burgers in een Brits stadje erin slaagde om alle partijen uit de gemeenteraad te werken.

Kan ik hier ook met culturo’s betalen?: Er is niet te weinig geld, er is te weinig verschillend geld. Met een nieuwe munt kunnen we de ongelijke machtsverdeling in de kunsten keren.

Werken aan een label voor beter werk: Schaarse vergoedingen voor kunstenaars zijn geen natuurwet. Laat ons in de cultuursector een fair practice -label introduceren, en meteen goed.

Vier zelfhulptips voor de overvolle kunstenaar: Dat kunstenaars ervaren dat ze veel te veel doen, hebben ze aan zichzelf te danken. Minder in producten denken is al een mooi begin. En minder drinken.

Doe beter, doe niets: floreren in onzekerheid: Dat kunstorganisaties het gevoel hebben veel te veel te doen, hebben ze aan zichzelf te danken. Braakliggen is al een mooi begin. En minder plannen.

Op een andere manier lopen: Vier Nederlandse theatermakers klommen over de muren van de kunst om elders de mosterd te halen. Een rondetafelgesprek over ‘ver-andering’.

Het cureren van vandaag en morgen: Willen curatoren mee de toekomst maken, dan moeten ze meer doen dan programmeren. ‘Cureren spaart de woede niet.’ Een manifest in elf punten.

Van Homo Economicus naar Homo Romanticus: Waar willen we heen? En welke keuzes moeten we daarvoor maken? De sleutel tot een inclusieve en duurzame wereld ligt in de toekomst van werk.

Dit witboek is een speciaal nummer van het Vlaamse cultuurtijdschrift rekto:verso en de Nederlandse culturele denktank Het Transitiebureau, met steun van BesteBuren. En daar stopt het niet. Op 7 februari ben je van harte welkom op ons Cultuurparlement van de Lage Landen, knal op de Vlaams-Nederlandse grens. Stuur voor 20 januari gerust een voorstel in. Want alles kan altijd beter. Het is nooit te laat om de tijden van vandaag te keren voor de dag van morgen.

Onze kritieke toestand in de Verenigde Nederlanden is lang niet zo zwart-wit als het lijk