United we stand: voor een huwelijk tussen de cultuur- en evenementensector

De cultuursector behoort niet tot de evenementensector. Ze is helemaal anders, wordt gezegd. Totaal niet met elkaar te vergelijken. Maar is dat wel zo? En vooral: is het wel zo’n goed idee om alles wat met evenementen te maken heeft uit elkaar te trekken? Werden we het voorbije jaar niet extra geconfronteerd met de beperkingen en zwakheden van deze versnippering? Wat we op z’n minst geleerd hebben, is dat ‘united we stand’ de mantra is voor een snelle, doch veilige relance.

De cultuur- en evenementensector liggen door de coronacrisis sinds maart 2020 bijna volledig stil. De organisatie van fysieke evenementen is quasi onmogelijk en het perspectief voor een volledige heropstart is beperkt. Er werden het voorbije jaar heel wat initiatieven genomen om de meer dan honderd cultuurhuizen en duizenden andere evenementenorganisatoren in België te (onder)steunen. Maar de verliezen zijn enorm voor veel organisaties en de meer dan 100.000 werknemers en freelancers actief in deze sectoren. De periodieke bevragingen van het expertisecentrum Publieke Impact van Karel de Grote Hogeschool tonen aan dat het omzetverlies in de evenementensector in 2020 is opgelopen tot ruim 70 procent ten opzichte van 2019. In bijna de helft van de organisaties vielen er ontslagen. De economische impact is enorm.

Ook op maatschappelijk vlak heeft de afwezigheid van evenementen een grote impact. Inwoners voelen zich sociaal geïsoleerd en eenzaam. Wetenschappers zijn bezorgd: zal corona ons gedrag definitief wijzigen? Onderzoek van het KdG-expertisecentrum in april 2021 leert evenwel dat er hoop is, ook voor de cultuursector. Zo geeft 19% van de Belgen, die voor de coronacrisis al evenementen bezochten, aan dat ze voor een eerste evenementenbezoek, zodra het weer mag, naar een culturele voorstelling willen gaan. 42% van de Belgen geeft zelfs culturele voorstelling (bv. toneel, theater) aan in zijn/haar top drie van evenementen waar ze als eerste opnieuw naartoe willen gaan.

Meer broodnodige samenwerking

Er is nog hoop: voor meer broodnodige, overkoepelende en structurele samenwerking tussen de verschillende subsectoren. Niet vanzelfsprekend, zo blijkt. Maar het loont. Zoveel is duidelijk.

Zo kwam er in maart 2020, vlak na de eerste lockdown, een eerste toenadering tussen de verschillende federaties in de evenementensector op gang. Al snel startte er een samenwerking met het expertisecentrum Publieke Impact en de Vlaamse overheidsorganisatie EventFlanders voor de ontwikkeling van het COVID Event Risk Model (CERM), waarna later ook het COVID Infrastructure Model (CIRM) ontstond. Beide zijn ontwikkeld om het COVID-veiligheidsrisico van respectievelijk tijdelijke evenementen en permanente infrastructuren in kaart te brengen.

Waar net de eerste samenwerkingen voor een snelle relance werden opgestart, beslisten de subsectoren om hun eigen protocollen voor hun eigen type evenementen te schrijven.

Op 1 juli, de dag waarop er weer ‘onder voorwaarden’ (ook culturele) evenementen georganiseerd mochten worden, werd het CERM massaal gebruikt. Tot 1 november, de dag waarop het leven opnieuw in lockdown ging, voerde het CERM meer dan 50.000 scans uit. Een succes! Op korte tijd een tool ontwikkelen, goedgekeurd door virologen en gouverneurs, en bekrachtigd door de federale overheid als hét instrument voor het COVID-veilig mogen organiseren van ‘bijeenkomsten’ in ons land. Dit was nooit mogelijk geweest zonder nauwe samenwerking met de cultuursector.

Ondanks dit historisch moment van impactvolle samenwerking tussen deze sectoren, was de euforie van korte duur. Daar waar net de eerste samenwerkingen voor een snelle relance werden opgestart, beslisten de subsectoren om hun eigen protocollen voor hun eigen type evenementen te schrijven. Nochtans had het CERM, met haar 20 behapbare parameters, geleerd dat het perfect mogelijk is om één overkoepelende evenemententool te maken die zowel voor de commerciële, publieke, culturele als sportevenementen perfect bruikbaar is. Meer nog, het is net die samenwerking die voor snelheid en draagvlak heeft gezorgd, wat niet gezegd kan worden van de verschillende protocollen die in omloop zijn en niet zelden voor verwarring en inconsistentie zorgen.

Telkens wanneer de verschillende subsectoren de krachten bundelen, worden er stappen vooruit gezet.

In september vervolgens, verenigden de subsectoren zich weer: met meer dan duizend mensen actief in de cultuur- en evenementensector kwamen ze samen aan de Kunstberg in Brussel om actie te voeren. Ze vroegen meer redelijkheid bij de toepassing van de coronamaatregelen om opnieuw rendabel te kunnen werken. En ook de voorbije weken was er terug een ‘opstoot’ van samenwerking, voor meer perspectief in het algemeen en voor de testevenementen die dit moeten mogelijk maken in het bijzonder.

Er is een duidelijk patroon merkbaar: telkens wanneer de verschillende subsectoren de krachten bundelen, worden er stappen vooruit gezet. Wanneer er samenwerking is, is er vooruitgang.

Never waste a good crisis

De coronacrisis heeft ons geleerd dat samenwerking belangrijk is, maar ze heeft ook nog maar eens heel duidelijk gemaakt dat er vandaag niet zoiets bestaat als dé evenementensector. Een groot deel van de evenementen zit vandaag immers verspreid onder de beleidsdomeinen Cultuur, Economie en Sport. Ook vanuit Toerisme worden er veel evenementen georganiseerd. Daarnaast bestaat er nog een heel arsenaal aan ‘andere’ types evenementen die niet tot een bepaalde afdeling of beleidsdomein behoren maar die - in het beste geval - ergens toevallig of van oudsher aan werden toegewezen, zoals de vele varianten die private, publieke en bedrijfsevenementen rijk zijn.

De evenementensector, die bestaat dus niet. Nochtans werken de meeste mensen actief in de cultuursector aan, in of voor evenementen. Toch wel bijzonder dat zij dan geen deel uitmaken van de evenementensector en dat daardoor zoveel van hen tussen de plooien vallen. Er is immers geen eenduidig statuut, paritair comité, protocol of beleid voor de vele professionals actief in deze ‘wereld van evenementen’. Het zou nochtans het leven, ook dat van artiesten en cultuurmedewerkers, zoveel gemakkelijker maken. Duidelijkheid, transparantie en perspectief: dat is waar al deze spelers naar streven, zowel spelers actief in de publieke als in de profit- en de non-profitsector.

Eén overkoepelend evenementenbeleid: dat is het streven. Hiervoor is duurzaam onderzoek nodig, ook postcorona. Onderzoek over en voor deze omvangrijke sector is belangrijk om de impact van deze crisis op onze welvaart en ons welzijn structureel in kaart te brengen en om stappen vooruit te kunnen zetten. Maar hiervoor is ook meer samenwerking nodig. Vandaag meer dan ooit en idealiter zelfs een huwelijk tussen de verschillende subsectoren. Daarom: let us NOT waste this crisis! Laat ons deze crisis aangrijpen om verder te professionaliseren en te verenigen. Enkel dan is duurzame vooruitgang mogelijk.