‘Other people go to Disneyland, I do this’

Zeven naakte mannen, een chemseksfeestje, een afgelegen bungalow. In de performance The NarcoSexuals kaatst de Nederlandse kunstenaar Dries Verhoeven de voyeuristische blik van de toeschouwer terug. Zo geconcentreerd en indringend het kijken is, zo vrij is de bewegingsruimte van het publiek, schrijft Rojda Gülüzar Karakuş.

Wandelend vanuit de bruisende Havenlaan en de Anna Bochdreef, bereik je het plein van Tour&Taxis, waar een opvallende poster met rode letters The NarcoSexuals aankondigt. Links van de poster strekt zich een verlaten terrein uit, met in het midden een mysterieuze container. Die prikkelt de nieuwsgierigheid van de toeschouwers. Onder de avondzon worden zij voorzien van een koptelefoon, waarmee ze zich naar de ingang begeven. In hun oren horen ze monotone mannenstemmen, die in het Engels zinnen over seks en drugs fluisteren. ‘Everything is just sex you know’, vertrouwt iemand je toe, alsof anderen het niet mogen horen.

Het publiek gaat dwalen over het verlaten terrein, waar een vakantiewoning staat. Aan de noordzijde zie je een slaapkamer waarin twee fluisterende mannen zich bevinden. Net als de andere vijf performers zijn ze naakt. Van 18 uur tot middernacht voeren ze binnen de woning doorlopend een choreografie uit binnen de woning. Lome seksuele bewegingen, dry humping en korte danspassen, zwevend tussen intimiteit en excentriciteit. The NarcoSexuals beeldt een chemseksfeestje af, waarbij seksuele activiteiten plaatsvinden onder invloed van harddrugs, zoals ketamine en GHB.

Terwijl de buitenstander nieuwsgierig naar binnen gluurt, richten de performers al dansend hun blik naar buiten. Het is onmogelijk om daaraan te ontsnappen; op elk moment lijkt iemand recht in je ogen te kijken, al scheppen de contactlenzen die de performers dragen ook een kunstmatige afstand, net als de ramen tussen binnen- en buitenwereld. Natuurlijk wordt niet alleen jij, maar ook je medetoeschouwer nauwlettend in de gaten gehouden. Maar door het intense oogcontact en het gebruik van koptelefoons worden de toeschouwers van elkaar geïsoleerd. De comfortabele en collectieve anonimiteit van de blackbox ontbreekt. Je bent nu zichtbaar, en wordt bekeken, individueel.

Via de details in het decor fungeert iedere kamer als een ruimte voor ontdekking.

In The NarcoSexuals is chemseks niet alleen een partyvorm, het is ook een levensstijl. ‘Other people go to Disneyland, I do this.’ Volgens de fluisterende mannen laat chemseks hen toe om de banaliteit van de dagelijkse sleur te doorbreken, maar evengoed om een diepere, meer intense vorm van seksualiteit te beleven. Je kunt dat moralistisch benaderen, de gemeenschap die zich rond chemseks vormt wordt al te vaak als ‘de ander’ weggezet. Maar hoe kwalijk dat is, begrijp je als je details in het decor gaat onderzoeken. Een kopje in de keuken en een poster op de deur van de woonkamer verwijzen naar het Silence=Death-project, een bewustwordingscampagne en ondersteuningsorganisatie die in 1987 ontstond als reactie op de AIDS-crisis. Maar ook een poster van Keith Haring en een David Bowie-sticker in het toilet verwijzen naar de sociaal-culturele veranderingen die zich tijdens de AIDS-epidemie voltrokken. In die periode escaleerden morele aanvallen op de seksuele vrijheden waarvoor homoseksuelen zo lang hadden gevochten.

Via die details fungeert iedere kamer als een ruimte voor ontdekking. Het decor zet een actief denkproces in gang, maar bij The NarcoSexuals kun je verstrikt raken in hyperreferentialisme, als elk object gaat verwijzen. Dan ga je plots als een Sherlock Holmes in het vakantiehuis speuren. Waarom, bijvoorbeeld, is op de smartphone die achter zowat elk raam ligt altijd de fotogalerij geopend? Ook in de overvolle boekenkast staat een overvloed aan tekens. Boeken als Boys Will Be Boys: Power, Patriarchy and Toxic Masculinity (Clementine Ford), Testo Junkie (Paul B. Preciado) en Theater of the Oppressed (Augusto Boal) delen met elkaar een kritische betrokkenheid ten aanzien van het patriarchaat en bepaalde machtsdynamieken, ze deconstrueren identiteiten en bepleiten daarbij activistische praktijken. Maar of je die boeken of net andere meeneemt in het proces van betekenisgeving en contextualisering, hangt af van wie de Sherlock in kwestie is.

Wie geobsedeerd details in het decor afspeurt, zou weleens het grotere plaatje uit het oog kunnen verliezen. De toeschouwers hebben de vrijheid om te kiezen hoe ze naar de voorstelling kijken, zittend of wandelend, zich verliezend in visuele prikkels of net luisterend met de ogen dicht. Die verschillende mogelijkheden om deel te nemen versterken het centrale thema van de performance: vrijheid. Net zoals de performers vrij hun lichamen tonen en verlangens beleven, hebben de toeschouwers de vrijheid om hun eigen pad in deze ervaring te volgen. Dat maakt The NarcoSexuals zo gedenkwaardig.