Het internet is een gekoloniseerde ruimte

Elke keer dat we online gaan, zouden we eerst onze dank moeten betuigen aan onze planeet: ‘Beste Moeder Aarde, dank voor deze kans. Hoe zal ik je vandaag gebruiken? Waarvoor ga ik zo meteen eindeloos scrollen en klikken? Wat zal mijn digitaal verkeer bij mensen teweegbrengen?’ Waarom al die overwegingen? Omdat het internet geen neutraal geval is.

Je zou kunnen zeggen dat het internet gewoon een technologie is, een tool. Dat is het ook. Het is een krachtbron voor informatie en communicatie over grote afstand. Zo gebruik ik het internet ook zelf. Het helpt me om me te verbinden met de wereld en informatie te delen.

Als kunstenaar zie ik het internet echter meer als een speeltuin, om me te verwonderen over wat er gaande is. Je leert er de mensen beter begrijpen: wat ze zeggen, hoe ze omgaan met anderen, hoe ze communiceren, wat ze allemaal meemaken... Hoe weids en gigantisch ook, het internet is een prachtige microkosmos.

Ons internet is een verlengde van de overgewaardeerde invulling van intelligentie binnen de westerse cultuur.

Maar het is ook een valstrik. Het versterkt een idee over kennis dat al te veel waarde hecht aan het pure weten. Zeker binnen de westerse cultuur is die invulling van intelligentie overrated: hoe meer je over een onderwerp weet, hoe slimmer je lijkt als mens. Het internet is daar het verlengde van: met één klik kan je van alles te weten komen om indruk te maken op je vrienden, gewoon omdat je een paar Wikipedia-pagina’s hebt bezocht. Alleen blijft pure informatie een heel bleek soort kennis.

Vroeger, in pre-internet tijden, had informatie veel meer waarde. Toen was het nog moeilijk om er toegang toe te krijgen. Je moest er uren voor reizen of intellectuelen voor benaderen. Alleen door je heel lang in een onderwerp te verdiepen kon je er grip op krijgen. Vandaag is dat idee ontheiligd. Nu kan iedereen informatie opdoen, gewoon door te klikken en te browsen.

Voor mij, en ook voor vele spirituele tradities, ligt de echte waarde in wijsheid: in de belichaming van informatie. Niet door dingen gewoon te weten, maar door ze ervaren te hebben. Je kan nog zoveel lezen over liefde, maar een geliefde zijn is nog iets anders. Je kan uren over rechtvaardigheid praten, maar ernaar leven is een heel andere kwestie. De daad bij het woord is zoveel meer waard dan gewoon ergens kennis over hebben.

Ziedaar de valkuil van het internet: als je iets wil weten, vraag het dan aan Google. In plaats van de antwoorden te gaan zoeken in de krachtige database die we meedragen in onszelf, zoeken we het snel even op. Mochten we beter naar onszelf luisteren en in ons eigen bewustzijn duiken, zouden we ontdekken dat onze lichamen zoveel herinneringen herbergen over het hele universum, zoveel diepere levenswerelden. Het internet is gewoon informatie bijeenklikken.

De ontwikkelaars van het web zagen de aarde duidelijk niet als een levende entiteit, maar als een verbruiksmiddel.

Nou ja, ‘gewoon’. Het internet is niet ‘gewoon een neutrale tool’. Om te beginnen verbruikt het immens veel natuurlijke rijkdommen. De ontwikkelaars ervan zagen de aarde duidelijk niet als een levende entiteit, maar als een verbruiksmiddel. Al die elektriciteit, die servers, die massa’s energie om die oververhittende servers koel te houden, al die onderzeese glasvezelkabels die hele ecosystemen verstoren om de machine aan de gang te houden: het is krankzinnig.

Om nog te zwijgen over de satellieten en de geluidsgolven die zij produceren: alles in ons universum is continu aan het suizen. Mensen horen dat alleen niet meer. We zijn de natuurlijke gevoeligheid verloren om in te zien hoe groot de aanslag wel is op onze systemen, op de aarde én op onszelf.

Vergelijk het internet met telepathie. Dat was ooit ook een wijd verbreide technologie. Alleen verbruikte die helemaal niet dezelfde natuurlijke rijkdommen, terwijl ze wel hetzelfde soort technologie was, met hetzelfde doel: verbinding creëren.

Elektronisch kolonialisme

Het internet zoals we het vandaag kennen, is een gekoloniseerde ruimte. Wist je dat zijn eerste onderzeese glasvezelnetwerk de koloniale scheepsroutes volgde? Die kabels werden uitgerold bovenop de vroegere koperen kabels van het telegrafienetwerk dat het British Empire ooit verbond met zijn voormalige kolonies. Intussen is dat netwerk natuurlijk serieus uitgebreid, maar in essentie spiegelt de architectuur van het internet nog altijd de koloniale geografie.

We beschouwen het internet als een open ruimte voor iedereen, maar in 2018 had maar 53% van de wereldbevolking toegang.

Ook qua toegankelijkheid werkt het internet uitsluitend. We beschouwen het als een open ruimte voor iedereen, maar in 2018 had maar 53% van de wereldbevolking toegang. En in Europa en de VS is die aansluitingsgraad 85-90%, tegenover misschien maar 30% op het Afrikaanse continent. Dat kan je bezwaarlijk ‘iedereen’ noemen. Er is een grote kloof tussen wie toegang heeft, met welke snelheid mensen toegang hebben én tegen welke prijs.

En dat weerspiegelt zich natuurlijk in de content die online te vinden is. Die bevestigt de bestaande vooroordelen. Mensen zien het internet als een alwetende God, maar het weet slechts wat de mensen weten die erop zitten.

Als je de helft van de wereld uitsluit, in het bijzonder mensen van het Globale Zuiden, creëer je een machtsonevenwicht in welke informatie verspreid wordt, wie welke informatie krijgt en wie kan beslissen hoe de geschiedenis eruit zal zien. In die zin versterkt het internet vooral de bestaande dominantie en controle over informatie.

Vandaag roepen alle grote internetbedrijven: We are connecting you! In werkelijkheid gaat het hen om het ontginnen van onze data, onze elektronische resources. Dat verschilt nauwelijks van hoe de koloniale machten de natuurlijke rijkdommen en de goedkope arbeid van hun ‘nieuwe werelden’ ontgonnen om hun eigen macht en rijkdom te vermeerderen. Met elke klik werken wij gratis voor Facebook, Instagram, Google. De winst is voor hen.

Door regeringen te dienen bij hun controle over het volk, is het internet een wereldwijde tool voor politieke surveillance geworden. Het houdt mensen in het oog en stuurt hun behoeften, verlangens en consumptiepatronen. De algoritmes van het internet hebben een massieve impact op wie we worden, door collectief onze geest te infiltreren.

Maar ja, ook ik ben verslingerd aan Google Images. Als internetkunstenaar maak ik collages met wat ik allemaal vind: YouTube-clips, gifs, memes, dingen die ik film. Zo creëer ik een hele wereld. En dat doen we allemaal, gewoon door het internet te gebruiken. Is dat een paradox?

Het internet is een tool die kan dienen om de wereld ofwel te verkloten, ofwel hem te verbinden.

Als we ervoor kiezen om aan deze technologie vast te houden, zelfs al kost ze de aarde zoveel energie, laat ze ons dan tenminste gebruiken om de mensheid te dienen. We zijn de lucht die we inademen. We zijn het voedsel dat we eten, het water dat we drinken, de aarde waarop we lopen. Zonder dat bewustzijn wringen we beetje bij beetje ons eigen leven de nek om. Kijk rond je: iedereen is depressief, iedereen is bang, zoveel mensen leven op medicatie om zich in leven te houden. Dat is niet hoe het moet zijn. We zouden ook kunnen zeggen: ‘Ok, genoeg schade.’

De kern van het internet is hoe we het gebruiken. Ons hele wezen is niet meer dan energie. Hoe gebruiken we die, wetende dat ze niet oneindig is en dat het leven kort is? Gebruiken we die energie om het internet te voeden om de aarde en onszelf te blijven uitbuiten? Of kan die energie ook ingezet worden voor een actieve verandering?

Het internet is een tool die kan dienen om de wereld ofwel te verkloten, ofwel hem te verbinden. Hoe we het internet gebruiken is de sleutel.

---