Beste Julie Cafmeyer

Elke vrijdag pent een van onze vijf vaste online correspondenten een brief. Deze week verdedigt Neal Leemput waar feminisme echt om draait, en dat de veel besproken solo Bad Woman van Julie Cafmeyer op Theater Aan Zee wel degelijk deel uitmaakt van die strijd. ‘De vervelendste activisten zijn zij die niet enkel hun boodschap, maar vooral zichzelf bloedserieus nemen.’

Van je nieuwe voorstelling Bad Woman zag ik een try-out, net voor je vertrek naar Theater Aan Zee. Een dertigtal mensen in de zaal – jij voor het eerst in badpak en op sneakers op het podium.

‘Binnen twee dagen is de première en dit is een try-out', zei je. 'Al zie ik het eerder als een repetitie, omdat het zo'n rare gedachte is, in het theater, dat alles plots helemaal klaar moet zijn, of zo.' Je vroeg de aanwezigen ook hun feedback niet te sparen, maar ‘we spelen wel over twee dagen, dus probeer het constructief te houden’.

Je was stellig, je wist wat je wou. En dat is ook de vrouw die je ons toont in Bad Woman: een geile feministe, die houdt van (heel veel) seks, (heel veel) alcohol en (heel weinig) zin heeft om een gezinnetje te stichten. De voorstelling vertrekt vanuit de columns die je voor De Morgen schreef, aangevuld met nieuwe (reis)verhalen en bedenkingen.

Ik moet toegeven: ik stond in het verleden soms sceptisch tegenover feminisme.

Feminisme leek me een maat voor niks, water naar de zee, een doekje voor het bloeden.

Niet omdat ik een misogyne nicht ben die de strijd voor vrouwenrecht onbelangrijk vond, maar omdat ik vond dat ‘het feminisme’ vanuit een al te binair perspectief naar de wereld kijkt – terwijl ik gender eerder als iets fluïde omschrijf en beleef. En net daarom leek feminisme me een maat voor niks, water naar de zee, een doekje voor het bloeden.

Dat dat niet waar is, dat feminisme niet over ‘dé vrouw’ gaat en dat de strijd tegen seksisme, racisme en LGBT-fobie éénzelfde strijd is, begreep ik voor het eerst toen ik het pamflet We should all be feminists van Chimamanda Ngozi Adichie las, dat tot een soort ‘feminisme voor beginners’ is uitgegroeid.

Hierin schrijft Adichie: 'The problem with gender is that it prescribes how we should be, rather than recognizing how we are'. En ze voegt eraan toe: 'A feminist is a man or a woman who says, yes, there’s a problem with gender as it is today, and we must fix it.' Het was de eerste keer dat ik het gevoel had dat feminisme ook over mij kon gaan – en dat ik er deel van kon uitmaken.

Tussen strijd en privilege plaats je jouw onzekerheden: dat is waarom jouw voorstelling me zo inspireerde.

En daarom vond ik het belangrijk je te schrijven. Want toen ik jouw voorstelling Bad Woman zag, kreeg ik dat gevoel opnieuw. Ik herkende de strijd die je voert wanneer je afwijkt van een ongeschreven (hetero)norm, het besef dat je niet aan verwachtingen voldoet en bovenal: de realisatie dat je dat eigenlijk absoluut niet erg meer vindt (al verwachten de verwachtingen dat wel).

Anderzijds ontken je op geen enkel moment in de voorstelling de privileges die je wél hebt als witte, cis-gender, heteroseksuele vrouw. Tussen strijd en privilege plaats je vervolgens jouw twijfels, jouw zoektocht, jouw onzekerheden. En dat is, wat mij betreft, waarom jouw voorstelling me zo inspireerde. Omdat te midden van alle activistische uitroeptekens en theoretische denkbeelden een heel menselijk verhaal zichtbaar werd.

Dat was ook vooral te danken aan het feit dat je de voorstelling als een stand-up comedy bracht. Er mocht ook gelachen worden – zonder dat jij je verhaal minder ernstig nam. De vervelendste activisten zijn zij die niet enkel hun boodschap, maar vooral zichzelf bloedserieus nemen, en daardoor geen enkele ruimte tot relativeren laten.

Bovendien vond ik je voorstelling daardoor even moedig als grappig, omdat achter het grappen en grollen een ontwapenende eerlijkheid verscholen lag, die stukje bij beetje zichtbaar werd.

Dat niet iedereen de voorstelling bleek te smaken, las ik onder andere in een onzachte recensie waar je voorstelling een staaltje ‘liberaal feminisme’ genoemd wordt, dat ‘mainstream en conformistisch’ is. De kritische recensies horen bij het vak. De barricaden zijn zelden een warm nest voor wie zich kwetsbaar opstelt. Bovendien is het gezond om soms van mening te verschillen.

Jouw ‘vermakelijke’ voorstelling gaat ook over wit privilege, over sociale klasse en zelfs over hoe activist te zijn.

Ik hoop vooral dat je je daar niet door van de wijs laat brengen. Want als ‘mainstream en conformistisch’ betekent dat je meer dan drie intellectuelen bereikt met een boodschap die vandaag nog steeds hoognodig is, ook voor zij die niet in Proustiaanse zinsconstructies spreken, lijkt me dat een goede zaak.

Je werk vertrekt inderdaad vanuit het persoonlijke, maar het blijft niet bij navelstaren, net omdat je al jouw voorrechten bevraagt en verbindt met al die keren dat je wel tegen de norm aanliep.

Daardoor gaat jouw ‘vermakelijke’ voorstelling voor mij niet enkel over ‘wat het betekent vrouw te zijn’, maar ook over wit privilege, over sociale klasse en zelfs over hoe een activist te zijn. Het lijkt mij dat het persoonlijke op die manier wel politiek kan zijn, en dat feminisme niet zo zwart-wit is als ik eerder dacht. Maar dus juist inclusiever.

'Mensen die inzoomen op hun leven, die hun persoonlijke strijd en bevrijding beschrijven, daar kan je zelf ook veel van leren', zei je daar zelf over in een interview in De Morgen. Ik, persoonlijk, herken mezelf in jouw strijd en jouw bevrijding, ik herken mezelf in jouw opluchting wanneer je kan tonen wie je bent, zeker wanneer je dat lange tijd niet durfde of niet kon.

Hoewel herkenning niet de enige maatstaf voor goed theater is, vind ik het bijzonder waardevol wanneer iemand niet enkel de wereld, maar ook zichzelf in vraag stelt.

En des te meer herken ik de onzekerheid en de zoektocht die zich ergens tussen strijd en privilege afspeelt. En hoewel herkenning niet de enige maatstaf voor goed theater is, vind ik het bijzonder waardevol wanneer iemand zijn, haar of hun ervaringen verbindt met de wereld en daardoor niet enkel die wereld, maar ook zichzelf in vraag stelt.

Op die manier gaf je me het gevoel dat jouw reis ook over mij kon gaan – en dat ik er deel van zou kunnen zijn. Conformistisch of niet.

Veel plezier op tournee, Julie.

Liefs,

Neal

P.S.: Heb jij de contactgegevens van Humo? Stiekem droom ik ook al lang van een badpakkenspecial. Mijn badpak is iets goedkoper, maar wel ook echt mooi!

---