Beelden van beroering

Door Redactie rekto:verso, op Wed Dec 08 2021 23:00:00 GMT+0000

De redactie van rekto:verso zette films stil, bleef voor kunstwerken staan of groef diep in de herinnering. Dit zijn de beelden die ons beroeren.

Aanrakingen, liefkozingen, strelingen. De kunstgeschiedenis bulkt van de kleine gestes waarin personages elkaar zorg toedienen. Vaak subtiel en verdoken, soms onmiskenbaar centraal. Onze redacteurs maakten een uiterst persoonlijke selectie van beelden die hen in het bijzonder bijbleven. Kijk even met hen mee.

Evelyne Coussens
Alain Platel / les ballets C de la B – Requiem pour L., 2018.

In Requiem pour L. zie je de euthanasie van L.. We maken haar stervensproces via de camera mee, terwijl de dansers en muzikanten dat proces ‘vieren’ op de bühne. De zorg voor een stervende toont zich op verschillende niveaus. Er zijn de geliefden die L. omringen. Er zijn de performers die haar tot onbetwistbaar middelpunt maken – nooit wordt ze 'zomaar' een achtergrondbeeld. Ten slotte is er Alain Platel, die tijdens het proces zowel L. en haar familie als zijn performers met de allergrootste zorg heeft omringd. Door de verknoping van al deze niveaus staat hier niet het sterven centraal, maar (de zorg voor) de ander, de verbinding met de ander, en daarmee: het leven.

Zeynep Kubat
Renée Lorie – Tip-toe Tango, 2021, analoge foto-opname op analoge print.

Wanneer iemand voor je zorgt, word je gedragen. Renée Lorie fotografeert een vriendschappelijke, zorgzame act. Met beide voeten in de aarde danst iemand anders mee. Meer dan een simpele dans ontstaat een intieme omarming. De een wordt een lichamelijk steunpunt voor de ander. Wanneer je ritme niet wil synchroniseren met de rest van de wereld, kan je rekenen op het ritme van de ander. Laten we allemaal meedansen met onze blote tenen, wroeten in de aarde.

Florian Deroo
David Hockney – Domestic Scene, 1963, Los Angeles, olie op doek.

Toen ik dit schilderij op een overzichtstentoonstelling zag, kreeg ik het gevoel dat ik door een sleutelgat gluurde. Met maar drie voorwerpen – een vaas, een rode telefoon en een sierlijke fauteuil – schept Hockney een sfeer van intieme huiselijkheid. Een man met een schortje en witte sokken aan wast de rug van zijn geliefde. De handeling heeft iets erotisch, maar is tegelijk zeer vanzelfsprekend. Zonder doucheborstel kan je je rug nu eenmaal moeilijk zelf wassen. Hulp is nodig om helemaal proper te zijn.

Mara Matthyssens
Alfonso Cuarón / Netflix – Roma, 2018.

Tien armen omklemmen de geëmotioneerde Cleo (gespeeld door Yalitza Aparicio). Een geste van zorg voor de persoon aan wie een groot deel van het zorgen wordt uitbesteed. Cleo is het hoofdpersonage in Roma (2018) van Alfonso Cuarón, een aangrijpende zwart-witfilm als lofzang op Libo, de huishoudster van zijn familie. Op haar toewijding en trouw steunt het gezin, met de vanzelfsprekendheid die van vastgeroeste machtsdynamieken uitgaat, maar waar is er plaats voor haar bekommernissen? Heel even, hier op het strand.

Hannelore Roth
Berlinde De Bruyckere – Kreupelhout / Cripplewood, 2013. © Mirjam Devriendt

Kreupelhout bestaat uit een knoestige stronk en een kluwen vermolmde takken, die door hun rode en blauwige schijn een menselijke morfologie vertonen. Zoals steeds in het werk van De Bruyckere tekent de wonde zich scherp af, in Kreupelhout op de stomperige plekken waar de takken zijn afgeknot. Dit lijdende lichaam omzwachtelt ze met rafelige stukken stof als verzachtende en beschermende elementen, die potentieel beklemmend en verstikkend zijn. Het zorgende zit hem bovendien in de aandacht die De Bruyckere schenkt aan dingen die vaak onopgemerkt blijven. Het onvolgroeide kreupelhout wordt niet achteloos vertrappeld maar zorgvuldig tentoongespreid, de oude dekens en kussens een nieuw leven gegeven.

Gilles Michiels
Pete Docter / Pixar – Soul, 2020.

Jazzpianist Joe Gardner wil zijn vroegtijdige dood ongedaan maken. Die kwam erg ongelegen, op de dag die zijn doorbraak zou inluiden. Na veel verwikkelingen in het hiernamaals slaagt Joe in zijn opzet. Zijn ziel keert terug naar zijn lichaam. Hij speelt een fabelachtig optreden. En blijft bedroefd zitten. Heeft hij hiervoor de hemel op stelten gezet, zijn leven gedegradeerd tot een voorprogramma? Dan ziet Joe de momenten die er werkelijk toe deden. Zoals deze kinderherinnering met zijn moeder. Joe wordt gewassen. Een katharsis met water en zeep. Nu verdient hij zijn tweede kans. Hij zal leven, zoals de beste jazz, in het moment.