Downloaden is nodig

De muziekindustrie zou zichzelf niet zijn mocht ze niet de schuld kunnen steken op externe factoren, zoals de consument. Met de komst van de cd-r en internet is iedereen als een gek muziek beginnen kopiëren en downloaden en op die manier hebben we dus allen het 'failliet' van de muziekindustrie op ons geweten. Die redenering lijkt simpel en juist maar is dat geenszins. De platenbonzen zien in hun angsthazenretoriek immers een aantal belangrijke zaken over het hoofd.

Het arsenaal aan re-releases van vergeten klassiekers en andere bestsellers op cd begint stilaan uitgeput te raken. Dat kan ook niet anders na bijna twintig jaar cd-geschiedenis. Er valt met andere woorden niks meer te re-releasen. Op is immers op. Hier verliezen we al een groot deel van de verkoop. Daarnaast krijgt de hoeveelheid compilaties en best of's die verschijnt absurde proporties. Het grootste probleem hierbij is steevast dat slechts de helft van de compilatie de moeite is, als je geluk hebt. Laten we eerlijk zijn, is het dan niet interessanter om enkel die nummers te hebben die je leuk vindt? Bovendien is de hoeveelheid irrelevante releases te groot. Er is een gebrek aan zelfkritiek en een nog groter gebrek aan inzicht in kwaliteit, want kwaliteit is de helft van de tijd niet commercieel genoeg. Er is weinig of geen zin tot initiatief bij de diverse majors, tenzij hun job in het gedrang komt. Liefst nog zouden zij hebben dat de smaak van mensen niet verandert en dat er geen innovaties worden doorgevoerd in de muziek, zodat zij tot in de eeuwigheid poen kunnen scheppen door het overmatig produceren van eenheidsworst over gebroken harten, liefde op het eerste gezicht, witte stranden, zwoele nachten in de tropen en allerhande relatieproblemen. Cd's zijn daarenboven gewoonweg te duur. Een cd kost 23 euro; en dan is men verwonderd dat er minder muziek gekocht wordt. De democratisering van het medium bracht merkwaardig genoeg geen prijsdaling met zich mee.

Het ergste is misschien nog dat, in heel deze historie van 'illegaal downloaden en kopiëren' van muziek, de artiest als grootste slachtoffer wordt afgeschilderd. De muzikant is echter altijd al het grootste slachtoffer geweest. Al sinds er platenlabels bestaan wordt er schaamteloos geprofiteerd van de naïviteit en de onnozelheid van meisjes en jongens die leiden aan een al dan niet chronisch tekort aan aandacht, van kindsterretjes met een gouden stemmetje, van dromers en gevoelige zielen die een wens hebben om hun stem te laten horen of van mensen die gewoon hun ding willen doen. Vanaf het moment dat duidelijk werd dat er miljarden dollars verdiend konden worden met het produceren van een vier minuten durend liedje, gecombineerd met één of ander knap — maar wereldvreemd — smoeltje, is de muziekindustrie één van de grootste parasitaire maffiabendes geworden die in deze tijden hun imperium wat zien wankelen en dus maar de halve wereldbevolking beschuldigen van diefstal. En nu maken de platenbonzen handig gebruik van de slachtofferrol waarin zij de muzikanten zelf hebben geduwd, allemaal om een ontwikkeling tegen te gaan die jonge muzikanten ten goede komt.

Als een album van een artiest of een groep verschijnt, gebeurt dat meestal in een veel te grote oplage. Het wordt vaak ook nog eens buitensporig gepromoot (vooral als je de 'next big thing' bent). Naast de pr-mensen moeten de studio, de A&R-manager, de kuisvrouw en vooral de Big Boss en zijn entourage worden betaald. Dat alles kost geld, veel te veel geld, dat allemaal verdiend moet worden met dat ene album. En wees gerust, de artiest is de laatste instantie die wordt uitbetaald in deze keten. Als het album niet genoeg verkoopt, kan je wel raden wie het minste — of helemaal niets — krijgt. Mijn punt is dan ook duidelijk: de muziekindustrie buit al zo lang mensen uit dat ze niet moeten klagen als het ook bij hen eens wat moeilijker wordt — en dat op de koop toe grotendeels door hun eigen toedoen. Daarenboven proberen heel wat platenfirma's vruchten te plukken van de recente evoluties: ze maken vaak deel uit van grotere concerns die naast muziek ook dvd-branders, cd-branders, en mp3-spelers produceren.

Als muzikant kan ik de mensen dus alleen maar aanmoedigen: downloaden van muziek is fantastisch! Mp3 is de max! Iedereen heeft recht op gratis muziek zonder daarbij een hoop miserie naar zijn kop te krijgen. Voor jonge muzikanten is downloaden daarenboven nodig. Eindelijk kan muziek immers verspreid worden op een eenvoudige en bijzonder vlotte manier. Eindelijk heb je geen label meer nodig om je muziek te verspreiden. Mp3's en gekopieerde cd's zijn de best mogelijke promotie, bijna zo efficiënt als mond-aan-mond reclame. En geloof me, als een je een plaat echt goed vindt, koop je ze wel.

(Jürgen De Blonde is muzikant bij onder andere De Portables, Köhn ...)

Verso

: Bart Brusseleers

De tekst van Jürgen De Blonde vind ik erg naïef en getuigt van een gebrekkige kennis van de sector. Ofwel is hij een muzikant die maar niet aan de bak geraakt, of hij is piepjong, net van school en heeft dringend nood aan wat bijscholing. Zijn redenering slaat immers nergens op, het zijn praatjes voor de vaak. Platenfirma's zijn verre van de platvloerse zakkenvullers waarvoor hij ons verslijt. Vraag maar na bij groepen als U2 en Dido en zij zullen je bevestigen wat voor een belangrijke rol de platenfirma in hun carrière speelde.

De Blonde heeft daarenboven een verkeerd beeld van wat platenfirma's doen en niet doen. Ze maken geen artistieke keuzes, koesteren geen artistieke ambities; daarvoor zijn er immers artiesten. Ze fungeren enkel als een sluis, een doorgeefluik en proberen de muziek waar de muzikanten hard aan gewerkt hebben zo efficiënt en snel mogelijk bij een publiek te brengen. De marketingmachine waarover De Blonde zich zo smalend uitlaat, is levensnoodzakelijk voor het overleven van om het even welke muzikant. Het do-it-yourself-principe is een illusie: niemand kan én een goede muzikant én een goede marketeer zijn. Wij zorgen ervoor dat een muzikant een publiek heeft. Iemand als Prince heeft dat zonder twijfel ook ondervonden. Van zodra hij alles in eigen beheer ging regelen, liepen de zaken fout. Marketing is immers levensbelangrijk en dat kan je als artiest niet op je eentje. Je hebt als muzikant een professionele structuur nodig. De platenverkoop is bovendien rechtlijnig verbonden met de publieksopkomst op optredens. Zonder een goede distributie van je cd, geen publiek op je optreden. Zelfs al bied je je muziek op een site aan, je hebt marketeers nodig die de mensen er naartoe brengen. Dat gebeurt niet zomaar.

Muziek is net zoals zoveel andere dingen geen publiek domein. Dat is een waangedachte. Je kan evengoed van de ene dag op de andere afspreken dat we niet langer hoeven te betalen voor brood of voor benzine. Als De Blonde van zijn muziek gemeengoed wil maken, dan is dat zijn recht. Maar daarop kan je geen bedrijven stoelen. Hij wilt toch ook gewoon leven van zijn muziek, net zoals de werknemers van een platenfirma dat willen? Bovendien hebben zij het evenmin gemakkelijk. Bij Sony/ BGM zijn zowat tweederde van de mensen hun baan kwijt, een trieste evolutie die deels te maken heeft met het illegaal downloaden.

Verder betalen wij ook, in tegenstelling tot wat hij schijnt te denken, rechten en royalties aan artiesten. Wij investeren in artiesten. Een platenfirma is immers geen bank. Bij een bank kan je geld lenen, wat meteen inhoudt dat je dat geld — binnen eender welke termijn — teruggeeft en er nog een rente bovenop doet. Zolang je dat geld niet kan teruggeven, heb je een borg nodig. Als je project mislukt, kan de bank aanspraak maken op die borg. Platenfirma's vragen van hun artiesten geen borg. Als firma investeer je in een artiest: je recupereert dus niet noodzakelijk je geld, van een terugbetaling is er geen sprake. Honderden artiesten kosten geld zonder dat ze ooit een cent in het laatje brengen. Het succes van deze of gene artiest maakt investeringen in talloze anderen mogelijk.

De Blonde schijnt er ook van uit te gaan dat een platenfirma per definitie slechte smaak koestert, dat een cd uitgebracht door een major per definitie slecht is. Met welk recht zegt hij dat? Voor mij is een goede cd er eentje die erin slaagt binnen een bepaalde doelgroep een groot publiek te bereiken. De Blondes verhaal is me een beetje te bon ton en te makkelijk. Hoe zou hij overigens weten wat een publiek goed of slecht moet vinden: het publiek, hoe divers ook, heeft altijd de laatste hand.

We hoeven overigens, ondanks alle doemscenario's, niet te panikeren. Bij elke overgang, ook bij die van vinyl naar cd, ontstaat er een fase van illegaliteit, een periode waarin de markt eventjes in elkaar lijkt te stuiken. Het legaal downloaden, hét alternatief voor de cd zoals we die nu kennen, begint echter meer en meer ingeburgerd te geraken, het wordt deel van het gebruikspatroon. In Korea gebeurt zowat zeventig procent van de muziekverkoop online. Zo'n vaart zal het bij ons misschien niet lopen, maar het is wel een belangrijke barometer. En daar spelen platenfirma's net zo goed een rol, want als geen kat op de virtuele plek komt kijken waar jij je nummers aanbiedt, als niemand jouw muziek kent, dan zal je muziek ook online voor geen meter verkopen. Wij willen gewoon ons werk goed doen en dat is een nobele intentie. Misschien moet Jürgen De Blonde maar eens stage lopen bij een platenfirma ...

Opgetekend door Karel Vanhaesebrouck.

(Bart Brusseleers werkte tot voor kort voor BGM en is nu directeur van 4FM. Hij maakt deel uit van de jury van Idool.)