Arca: ‘Xen’

Op zijn debuutplaat laat Arca ons kennismaken met Xen, een wezen met een zeer vrouwelijke identiteit. Arca is het muzikale alter ego van Alejandro Ghersi, een jonge Venezolaanse producer die de muziekscene een serieuze oorveeg geeft met elektronische elementen. Onlangs besliste hij om zijn muzikale hersenspinsels niet langer in te tomen en voluit voor het overweldigen van de luisteraar te gaan.

Dankzij verschillende samenwerkingen is Arca in geen tijd enorm bekend geworden. Vooral toen hij ten onrechte de meeste productiecredits voor Vulnicura kreeg, het nieuwste album van de IJslandse muziekgodin Björk, schoot zijn populariteit de hoogte in. Na Björks relatiebreuk met kunstenaar Matthew Barney schakelde zij Arca als co-producer in om haar liefdesverdriet te helpen verklanken. Net zoals zovelen viel ook zij voor Arca’s stoutmoedige knoppenwerk, dat zich niets van grenzen aantrekt.

Voor Arca bleek het een verademing om met een artieste samen te werken die al dertig jaar ietwat vreemde en enerverende muziek maakt. Deze ultieme artistieke collaboratie gaf hem de moed om zijn muzikale verhaal op de wereld los te laten zoals hij het voor ogen had. Door Arca’s ogen te openen, toonde Björk zich dan ook de perfecte partner in crime om hem in de elektronica scene op weg te helpen. Zonder deze samenwerking had zijn debuut Xen nooit hetzelfde geklonken, laat Arca graag weten.

Net zoals Björk Arca’s perfecte partner was, is de Venezolaan op zijn beurt weer een goede match voor andere grootheden. Zo had hij al een vinger in de pap bij Kanye Wests briljante Yeezus en timmerden zijn beats ook mee aan de weg van de nieuwe r&b-halfgodin FKA Twigs. En daar mogen we blij om zijn. Sterker: we moeten daar blij om zijn. Arca heeft alles in zich om aan het conventionele muzikale landschap iets subversiefs toe te kennen. Gedaan met compromissen maken. Het is niet nodig om je als muzikant te bewapenen met talloze instrumenten en eindeloze producties. Een laptop en digitale geluidsmanipulatie volstaan.

Arca is een signaal van hoe elektronica steeds vaker de muziekwereld binnensluimert – als we dit werkwoord nog mogen gebruiken. We bevinden ons aan de vooravond van een door producers geregeerde muziekwereld. Terwijl zij zich vroeger nog op de achtergrond hielden, zijn het net de ‘laptopmuzikanten’ die nu het muzikale pantheon bevolken. Het commerciële muziekveld dompelt zich zo langzaam onder in een mistgordijn van experimentaliteit.

Nu die elektronische beats volop aan het rollen zijn gegaan, zijn ze ook niet meer te stoppen. Headbangen is out, bezwerend dansen op geluidsconstructies in de ‘club’ is in. Gedaan met links- of rechtshandige gitaristen, leve producers met een muzikale visie als de koorknaap Arca, die met beide handen behendig aan de knoppen draaien. Arca is dan ook bloedserieus en laat zijn creativiteit niet inperken.

En die creativiteit uit zich niet enkel in zijn muzikale escapades. Ook in zijn videoclips druipt het artistieke er van af. Zij zijn de verdienste van visual artist Jesse Kanda, die tegenwoordig met Arca in het hippe Londen samenhokt. Je merkt meteen dat ze een betoverend duo vormen. Kanda’s visuele wereld van waanbeelden en sensualiteit die je opzuigt, sluit perfect aan bij de geluidsarchitectuur die op de voorgrond wordt gebracht.

Zeker de abstracte collage van het titelnummer ‘Xen’ hint naar het plezier dat Ghersi beleefde bij het samenstellen ervan, en de werkelijkheid waarin hij zich telkens verliest. De verwachtingen rondom deze ‘componist van de toekomst’ mogen gerust hoog zijn.

‘Xen’ – Per Seconde Wijzer

0’00” Er wordt iets op ons afgevuurd met een substantiële precisie. Zijn het flarden van geestesverschijningen die Ghersi op een schemerige zondagavond gaat opnemen in een verlaten herenhuis? Of serieus toegetakelde speelgoedsynthesizers?

0’13” Een diepe inademing waarschuwt ons voor de sonische wervelwind die komende is.

0’14” De eerste levendige beat doet zijn intrede.

0’15” Een buitenaardse handzaag baant zich een weg door onze gehoorgang, terwijl zich sporadisch diepe beats aandienen.

0’26” Het ritme dat zich nooit echt geïnstalleerd heeft, is plots zoek. Of zijn er een handvol ritmes te vinden die we zelf moeten ontleden? Onzekerheid is troef. Kreten verschijnen en verdwijnen, half menselijk, half cyborg. Een wirwar aan zeer interessante (mechanische)

geluiden blokt ons oriëntatievermogen duizelingwekkend af. Een melodie verschijnt stilaan op de voorgrond.

0’51” Een welverdiende adempauze. Nu vangt het melodische werk aan, om zich vervolgens door te zetten via wat bijgewerkte synth-geluiden. Stilaan vormt zich een vast ritme, maar onze collagemaker maakt er verrassend snel weer komaf mee.

1’04” Er is geen terugkeer mogelijk. Aanhoudende salvo’s van intrigerende beats. Ja, graag.

1’16” Enkele schimmen uit de hogere regionen van het muzikale spectrum vergezellen de melodie.

1’27” 0’00”

1’36” Verwacht je niet aan herkenning. Een digitale beatverkrachting zorgt voor een kleine extase.

1’40” Het onaardse gezaag wordt verder gemanipuleerd en herhaald. Een orkestje van begeesterende bleeps zorgt voor begeleiding.

1’52” Heeft Ghersi als eerste de lokroepen kunnen vastleggen van de meest geëvolueerde diersoort die ronddwaalt in de oceanen van Europa, maan van Jupiter?

2’11” De recreatie van de aanwezige chaos in 0’26” laat niemand onberoerd. Sommigen raken er opgewonden van, anderen voelen dan weer ergernis opkomen. Arca meent het.

2’36” Met diepe stompende beats doet het eerste echte ritme zijn ingang, als metgezel van de melodie. Even vormt die het centrale punt waar menig muziekluisteraar de hele tijd naar op zoek was. Op tijd en stond worden er een paar cymbalen aangeslagen op een drumcomputer waarvan de samples zijn opgenomen in de demostudio van een muziekwinkel in eender welke toenmalige sovjetrepubliek.

3’01” Daar komt het hoogtepunt. Een samenkomst van de intense beatmakerij en een wervelende geluidsstorm. Ghersi toont ons duidelijk de sonische kwaliteiten van zijn creaties. Een spirituele zoektocht komt ten einde.

In elk nummer dissecteren we een recente song. Muziekkritiek op de vierkante millimeter.

Jesse Van den Eynden is filosoof en geluidskunstenaar. Hij heeft veel ontzag voor de Kempische zandgronden.