Amazones in Cyberspace
Door op Thu Apr 12 2007 08:49:38 GMT+0000The Matrix van de broers Wachowski leek in eerste instantie de zoveelste spectaculaire, maar al bij al lege sciencefiction-film. Voor wie aandachtiger toekeek, bleek echter snel dat hier wel iets meer aan de hand kon zijn. The Matrix is sciencefiction met een (potentieel) intelligent randje: 'cyberpunk'. In de eerste Matrix-film worden heel wat mogelijke pistes geopend, en het is daarom erg jammer dat de Wachowski's in het tweede deel, The Matrix: Reloaded, de inhoud hebben laten verdringen door een overdaad aan spektakel. (Het is nog afwachten welke richting het derde deel zal opgaan.) Cyberpunk ontstond in 1984 toen William Gibson de roman Neuromancer publiceerde. In de twintig jaar die intussen verstreken zijn is het genre nooit populairder geweest, en zoals voor zovelen is ook mijn kennismaking met cyberpunk via The Matrix verlopen.
Ik heb Neuromancer gelezen door de filter van The Matrix. In beide werken is het belangrijk dat de personages die duidelijk mens zijn — in tegenstelling tot machines, artificiële intelligentie, of robots — goed uitgewerkt en dus geloofwaardig zijn. Zoals te verwachten was, bleek Neuromancer daarin complexer te zijn, geraffineerder. Behalve op één punt: de vrouwelijke personages. Trinity uit The Matrix leek uit te groeien tot een completer personage dan Molly of Linda Lee uit Neuromancer, ook al was The Matrix: Reloaded in dat opzicht een teleurstelling. Gibson lijkt terug te vallen op een paar cliché-matige beschrijvingen. Het is alsof de broers Wachowski de peetvader van de cyberpunk op dat punt overtroffen hebben, of dat toch zullen kunnen doen in het binnenkort te verschijnen derde deel. Bij nadere lezing blijkt echter dat Gibson hen toch nog de loef afsteekt.
1984: Cyberpunk is born
"The sky above the port was the color of television, tuned to a dead channel." Dat is de openingszin van de roman Neuromancer van William Gibson, het met sciencefiction-prijzen overladen boek dat in 1984 een nieuw genre binnen de sciencefiction-literatuur creëerde: cyberpunk. Neuromancer kreeg al gauw een cultstatus en groeide uit tot zowat de bijbel van de cyberpunk. In die eerste zin wordt meteen de toon gezet: een grimmige wereld, beheerst door technologie. We worden iets getoond dat we kennen (de lucht boven een haven), maar de visie op het vertrouwde is verstoord: het bekende wordt gezien via een vergelijking met de televisie, maar het kanaal waarop de televisie staat afgestemd is 'dood'. Cyberpunk toont ons een dystopische wereld van morgen en het verontrustende is dat die wereld verbazend veel lijkt op de wereld van vandaag.
Het (sub)genre kan uiteraard verschillende invullingen krijgen, maar als we de benaming ervan ontleden komen we al een eind ver. Het eerste lid 'cyber' is intussen gemeengoed geworden, dankzij de verspreiding van het internet — de term 'cyberspace' komt overigens van William Gibson. Het 'punk'- element zorgt ervoor dat cyberpunk meer is dan traditionele sciencefiction met een snuifje internet. De hoofdpersonages zijn 'social outcasts', anti-helden die aan de rand van de maatschappij leven. Ook al hebben ze een meer dan normale aanleg voor technologische zaken, sociaal gezien staan ze nergens, behalve aan de rand dan — hopend op hun 'grote kans' om van de rand naar het middelpunt te verhuizen, of integendeel met de wens om volledig in de anonimiteit te verdwijnen. In deze verhalen wordt een ruimer assortiment van stijlen, plotwendingen, vertelperspectieven, verhaalovergangen aangesproken dan gangbaar is in sciencefiction. Die combinatie maakt van cyberpunk een genre op de grens van populaire cultuur en 'bellettrie', van pulp en 'Literatuur'.
Cyberpunk is nauw verbonden met de nieuwe technologische verworvenheden. Het internet wordt steeds belangrijker, maar in 1984 waren film en televisie zonder twijfel de 'moderne' media. Het is dan ook geen toeval dat Neuromancer opent met een vergelijking ontleend aan de televisie. Meestal wordt de 'geboorte' van cyberpunk in 1984 gesitueerd, met de publicatie van Gibsons debuutroman, maar daarbij wordt gemakshalve over het hoofd gezien dat de film Blade Runner (naar een roman van Philip K. Dick) al twee jaar eerder verschenen was. William Gibson zou tijdens de voorstelling naar buiten gelopen zijn, omdat de wereld ervan zo angstaanjagend dicht stond bij wat hij in gedachten had voor zijn roman. Cyberpunk-adepten houden tot vandaag vol dat Gibson de film nog altijd niet uitgekeken heeft. Hij zette zijn werk verder en toen hij Neuromancer publiceerde, werd Gibson op slag een cultauteur. Met een zo cruciale rol voor het audiovisuele medium mag het eigenlijk geen verrassing zijn dat cyberpunk zijn tegenwoordige hausse beleeft dankzij de film: The Matrix en de sequel The Matrix: Reloaded.
Van mainstream-film tot cultboek
Dankzij The Matrix kent het cultgenre 'cyberpunk' plotseling mainstream-succes. Voor vele nieuwe lezers is de kennismaking met het genre via die film verlopen. En dankzij die tussenstap hebben ze het gemakkelijker om die complexe wereld binnen te stappen. In die film wordt bijvoorbeeld uitgelegd wat de 'matrix' is: een virtuele wereld, een gestuurde hallucinatie waarin de mensheid gevangen gehouden wordt door machines. Slechts weinigen kunnen eruit ontsnappen en in de reële wereld tegen de machines strijden voor de bevrijding van de mensheid. Hoewel dit idee voor de meeste kijkers helemaal nieuw was, is de matrix een vertrouwd gegeven binnen de cyberpunk. Bij Gibson is het echter een veel moeilijker te vatten begrip, onder andere omdat Gibsons toekomstvisie meer gefragmenteerd is: alles wordt gedomineerd door enorme economische concerns, die concurreren, voorlopige allianties sluiten, fuseren en guerilla-oorlogen uitvechten met elkaar en met de Yakuza (de Japanse maffia). De matrix — de virtuele 'cyberspace', een veld van alle (digitale) informatie en informatiekanalen — is niet in handen van één macht, maar is verdeeld tussen economische grootmachten, met 'vrije' zones, onbekend terrein, vogelvrij gebied, niemandsland. De matrix is bovendien enkel toegankelijk voor zogenaamde 'cybernauten'. In de film wordt het concept duidelijk verklaard, terwijl het in de wereld van Neuromancer iets vanzelfsprekends is en dus niet expliciet uitgelegd wordt. Dankzij de film is de drempel voor de boek-versie van de matrix verlaagd.
Omdat het in boek en film uiteindelijk om twee verschillende verhalen gaat, rijst de vraag of men ze in feite wel kan vergelijken? The Matrix is immers geen verfilming van Neuromancer. Er zijn al lang plannen voor een verfilming van Neuromancer, maar die worden steeds uitgesteld. De complexiteit van het verhaal zal daar ongetwijfeld niet vreemd aan zijn. Case, het hoofdpersonage, was ooit één van de beste 'cowboys', een cyberdief, die in de matrix aan de haal ging met belangrijke informatie. Hij had zijn opdrachtgevers willen bedriegen, maar liep tegen de lamp en zijn straf was zwaarder dan de dood: zijn zenuwstelsel werd zodanig gemanipuleerd dat hij nooit meer in de matrix kon stappen. In de kringen waarin hij vertoefde, was het lichaam niet meer dan 'meat', vlees waarin de geest gevangen zat. Dankzij de matrix kon hij zijn geest bevrijden, maar toen die mogelijkheid wegviel, viel hij van zijn quasi-goddelijke troon terug op aarde, gevangen in zijn lichaam. Zijn wereld stortte in en hij werd een drugsverslaafde smokkelaar in Chiba City, de duistere onderwereld van de 'Sprawl' (Gibsons term voor de gigantisch uitgedeinde grootsteden). Hij begrijpt dat hij diep gevallen is en lijkt zich met zijn lot te verzoenen, al beseft hij zelf ook wel dat hij drugs nodig heeft om die illusie op te houden. Hij wordt echter opgevist en ingeschakeld in een duister complot, waarin alles draait rond artificiële intelligentie, en waarin iedereen zijn eigen strategisch plan lijkt te hebben. De aard van de missie blijft onzeker: niemand weet meer dan wat hij of zij moet weten op dat moment. Wel wordt duidelijk dat een zekere Wintermute, een AI (artificiële intelligentie), de touwtjes in handen heeft. De Matrix-saga biedt in vergelijking daarmee een volstrekt ander verhaal, ook al komen er bepaalde elementen in voor die bijna typisch cyberpunk te noemen zijn: parallelle en virtuele werkelijkheden, artificiële intelligentie, cyborgs, computersimulaties — telkens met de impliciete vraag naar de grens tussen mens en machine, die zelf de fundamentele vraag oproept naar wat iemand tot mens maakt. Het is dus mogelijk om te bekijken hoe deze centrale vraag in beide verhalen aangepakt wordt.
Ze vereist in ieder geval stevig uitgewerkte personages: die moeten immers de dichotomie tussen of symbiose van mens en machine belichamen. In The Matrix wordt die grens eenvoudig afgebakend. Agent Smith is een machine (met opmerkelijk veel Terminator-trekjes), Neo is een mens (met verbazend veel Superman-trekjes, vooral in het tweede deel). De grens wordt echter op een andere manier in vraag gesteld: zijn de mensen die in de matrix leven (en dus in feite alleen maar hallucineren) wel mensen in de volle betekenis van het woord, of zijn enkel de 'bevrijden' echt? En als alleen zij echt zijn, dan moeten ze toch meer uitgewerkte personages zijn dan de duidelijk stereotiepe machines? Helaas blijkt dit niet echt het geval te zijn in The Matrix. Doordat de film gebouwd is op een duidelijk goed/slecht-onderscheid, moét Neo een door en door 'goed' persoon zijn — in het tweede deel gaat dat zelfs zo ver dat Neo ware Messias-allures krijgt — en moét hij ook tegenover een even duidelijk 'slecht' personage staan: Agent Smith, de mensenhatende, meedogenloze machine. In Neuromancer krijgen we met Case een totaal ander hoofdpersonage: eigenlijk is hij een manisch-depressieve 'loser' die het wel in zich heeft om te slagen maar dat zelf weigert te onderkennen. The Matrix is nog niet afgerond (er volgt zoals gezegd nog een derde deel), maar op basis van de verschenen delen lijkt het gerechtvaardigd te stellen dat Case in ieder geval een gecompliceerder en zeker ook geloofwaardiger personage is dan Neo. De kijker van The Matrix zal superheld Neo niet terugvinden in de anti-held Case van Neuromancer.
Amazones en geborgenheid
De zaken worden moeilijker als we de vrouwelijke tegenspeelsters bekijken. Trinity in de Matrix-films wordt kort en typisch gekarakteriseerd door haar uiterlijke verschijning: zwarte kleding, zelfzeker, krachtig, snel. Zij is de ervaren strijdersgids die Neo op sleeptouw neemt. Maar gaandeweg verschuift haar rol. Vanaf het moment dat zij zeker is dat Neo 'the One' is — de cybermessias waarop zij volgens de voorspellingen zou verliefd worden — cijfert ze zich weg voor hem. De sterke, onafhankelijke amazone (niet op een paard, maar op een snelle motor) offert alles op en legt haar volledige levenslot in de handen van haar grote liefde. In de eerste Matrix-film is die overgang nog volop bezig. Trinity is nog steeds sterk en kan zich in zowat elke strijd wel alleen redden. Maar in de tweede Matrix-film heeft Neo zodanig veel Superman-trekjes gekregen dat haar rol als sterke beschermster uitgespeeld is. Ze treedt meer op als de liefhebbende vrouw van Neo, een rustpunt in het gevaarlijke bestaan van 'the One'. Ze is nog steeds een soldaat, maar meer en meer verdwijnt die rol naar de achtergrond, doordat ze steeds meer voor geborgenheid gaat staan. Enkel in de slotscènes heeft hij haar hulp nodig. Die hulp biedt zij, en opnieuw zien we haar als een vervaarlijke vechtster, maar het is Neo die (als een ware cyberchristus) haar leven redt. Ze kan het niet meer alleen aan. Ze heeft die sterke figuur naast haar nodig. Ze lijkt wel te verschuiven naar een ander personage. De harde, meedogenloze strijdster wordt gaandeweg een gevoelsleven toegedicht. En dat verandert ook haar verhouding tot het (mannelijke) hoofdpersonage. Bescherming blijft het codewoord, maar de invulling wisselt. In het begin is ze de sterke bodyguard, op het einde van deel twee blijft ze waken aan het ziekenbed van Neo, die in een coma-toestand geraakt is, als een verpleegster — een sciencefiction-versie van Florence Nightingale. Toch verliest zij in deze tweede film haar amazone-kwaliteiten (nog?) niet. Het personage Trinity is een work-in-progress. In de eerste film werden heel wat boeiende pistes aangeboord, maar de tweede film stelt teleur, omdat bijna geen enkele van die pistes uitgewerkt is. Trinity is niet geëvolueerd naar een vechtmachine, maar ze is ook geen vrouw-bij-de-haard geworden. En dat is maar goed ook. Helaas is ze ook niet gegroeid naar een resoluut eigen karakter. Zij blijft pendelen tussen beide uitersten, maar krijgt geen eigen invulling. Dat is misschien een uitdaging voor de derde film.
Vinden we een Trinity in Neuromancer? Er zijn twee figuren die in aanmerking komen voor die rol: Molly en Linda Lee. Als beiden Case uit zijn dieptepunt omhoog willen of kunnen halen, dan is hun aanpak toch totaal verschillend. De lezer van Neuromancer zal bij het lezen van de beschrijving van Molly nagenoeg onmiddellijk terugdenken aan Trinity. Molly is een gehuurde kracht: gevaarlijk, verleidelijk, met een verleden dat zo duister is als haar zwarte kleding. Haar ogen zijn zilveren lenzen — ingezet voor een scherpere blik — en onder haar nagels zitten vervaarlijke messen. Net als Trinity begeleidt zij Case: ze brengt hem in contact met zijn nieuwe opdrachtgever, die zijn zenuwstelsel laat herstellen en hem aan zich bindt door een langzaam gif in zijn lichaam in te planten en het tegengif als pasmunt te gebruiken. Molly en Case beginnen een relatie, die schijnbaar alleen maar seksueel is. Zij blijft altijd de sterkere figuur en lijkt zich enkel op de missie te concentreren, maar daarvoor heeft ze zo haar eigen redenen, die nooit echt helemaal uiteengezet worden. In ieder geval: ook al is ze een sterke en onafhankelijke persoonlijkheid, ze beantwoordt wel aan het cliché-beeld van de verleidelijke femme fatale. Molly staat voor de harde aanpak, ook in het helpen van Case: 'trek hem met alle macht terug in het leven dat hij had en hij zal zich herinneren hoe sterk hij kan zijn.' De lezer denkt terug aan Trinity: toont zij Neo niet dat hij tot meer in staat is, dat hij kan losbreken uit zijn illusies? Molly lijkt sterk op de Trinity uit het begin van de Matrix-saga: de amazone die het hoofdpersonage onder haar vleugels neemt met de bedoeling hem uiteindelijk zelf te laten uitvliegen. Molly wordt in de roman getypeerd als een 'warrior', maar is ze wel die meedogenloze huurmoordenares? In een bijzonder indringende scène onthult ze aan Case een stuk van haar verleden. Ooit was ze een 'meat puppet', een prostituee die zich door een ingebouwd mechanisme niet bewust is van wat er gebeurt. Zij vertelt hem hoe ze daaruit kon ontsnappen, en hoe ze in een nieuwe, gewelddadige wereld terechtkwam. Later vertelt ze hem nog een andere episode uit haar leven, die het vervolg lijkt te zijn van een (wel verfilmd) kortverhaal van Gibson, Johnny Mnemonic. (De rol van Molly is in die film echter verdwenen, omdat het copyright op dat personage in het pakket van de Neuromancer-filmrechten zit.) Molly krijgt op die manier een verleden en een gevoelsleven: dat geeft haar een menselijk(er) gelaat. De oppervlakkigheid van haar persoonlijkheid wordt doorbroken. Toch houdt ze vast aan haar stereotiepe imago, dat juist daardoor ontmaskerd wordt als pose, als schild. Ze gaat steeds meer lijken op Trinity, al is ze in tegenstelling tot Trinity als personage wel af.
Het lijkt dan ook niet erg waarschijnlijk dat de lezer Trinity zal herkennen in de drugsverslaafde Linda Lee. Zij is, in tegenstelling tot Molly, erg afhankelijk: ze wil wel op eigen benen staan, maar slaagt daar niet echt in. Molly kan Case redden, terwijl Linda net verwacht dat Case haar redder zal zijn. Erg vroeg in de roman misbruikt zij echter zijn vertrouwen en steelt iets van hem. Die daad lijkt af te wijken van haar imago van 'het brave meisje dat de verkeerde afslag genomen heeft', maar de hypothese dat de diefstal eigenlijk een wanhoopskreet om aandacht was, wordt erg aannemelijk gemaakt. Linda Lee is het klassieke slachtoffer van de 'boze wereld' en heeft iemand nodig op wie ze kan steunen. Zij denkt dat Case die iemand is, terwijl die net zelf een houvast nodig heeft. Zij kan zich niet staande houden in deze wereld van geweld en drugsgebruik. Het mag dan ook niet echt verbazen dat zij vroeg in de roman vermoord wordt. Ze lijkt helemaal niet op Trinity. Het eerste beeld dat we van haar krijgen, toont haar als een verloren gelopen kind, maar iets later zien we haar als de dievegge die misbruik maakt van het vertrouwen van Case. Iets vergelijkbaars vinden we overigens ook in The Matrix: Reloaded: omdat Merovingian haar niet meer met liefde behandelt, verraadt Persephone hem en brengt ze Neo en zijn gevolg bij 'The Keymaker'. In Neuromancer is Case eigenlijk niet echt verrast als hij de diefstal ontdekt, alsof dit niet de eerste keer is. Dit ondergraaft de veronderstelling dat het een schreeuw om aandacht zou zijn. Toch speelt dat affectieve element een rol: het feit dat Case niet verrast is, wijst erop dat hij haar erg goed kent. Na haar dood krijgen we haar nog eens te zien in een van de sleutelmomenten in het boek. Net voor de grote confrontatie krijgt Case een keuze aangeboden. Het blijkt dat er naast Wintermute nog een AI is: Neuromancer. Die naam is een samentrekking van 'neuro' (als in neurologie) en 'necromancer', dodenbezweerder (in de Nederlandse vertaling wordt dat 'Zenumagiër'). Als Case in de matrix met een AI in contact komt, staat zijn hart in de 'echte' wereld stil. Op dat moment verplaatst zijn leven zich dus ook letterlijk naar de matrix. Op die manier komt hij — tenminste op dat vlak — op gelijke voet te staan met die AI, waardoor het contact mogelijk wordt. Het grote verschil is dat die AI een veel grotere kennis heeft van de werking van de matrix en er constructies kan opzetten waarin doden een 'levende' rol krijgen. Neuromancer heeft zo'n constructie gemaakt waarin Linda en Case zouden kunnen samenleven (de 'romance' in 'Neuromancer'), ver weg van de wereld en haar vele gevaren. Linda wordt zo een reddingsboei, een alternatief met bijna goddelijke allures. Ze blijft degene die gestolen heeft en verslaafd was, maar ze is een gelouterd figuur geworden. Ze biedt Case een ander leven: een leven waarin hij zijn dieptepunt heeft overwonnen en als een evenwichtig mens met innerlijke rust uit het dal gekropen is, met haar als gelijkwaardige partner aan zijn zijde. Deze 'nieuwe' Linda is duidelijk een verder geëvolueerde persoonlijkheid van de 'oude' Linda. Ze beseft nog niet goed wat er gebeurd is, maar ze is wel een stuk rustiger. Bovendien heeft ze al een tijd alleen doorgebracht op die plaats, wat erop wijst dat ze nu wel op eigen benen kan staan. Ook háár stereotiepe invulling komt op de helling te staan. Zij blijkt te staan voor het alternatief waarnaar ook Trinity smacht: een volwaardige relatie van twee zelfbewuste individuen. Linda staat dus voor de zachte aanpak: zij wil met Case een leven opbouwen waarin gevaar en risico vervangen worden door liefde en geborgenheid. De parallellen met Trinity zijn er dus wel degelijk: het grenzeloze vertrouwen, de liefde, de geborgenheid.
Eerst lijken beiden archetypes: Molly is de geduchte amazone, terwijl Linda Lee het stereotype van de afhankelijke vrouw bevestigt, de 'damsel in distress'. Trinity mag dan wel onaf zijn, er wordt toch meer diepgang gesuggereerd (al was het maar door het schommelen tussen beide archetypen). Bij nader inzien blijkt het beeld evenwel toch wat genuanceerder te zijn en tonen Molly en Linda Lee twee mogelijke richtingen voor Trinity. Ze zijn beiden completer als personages dan ze op het eerste gezicht lijken, omdat de stereotypen waaraan ze beantwoorden bewust gebruikt en geleidelijk ook ondergraven worden. Hun laatste verschijning in Neuromancer is veelzeggend. Case kiest niet voor het alternatieve leven met Linda. Hij gaat terug naar de opdracht, waarmee hij Molly boven haar verkiest. Net als in The Matrix staat een bepaalde opdracht, een vooropgezet plan boven het persoonlijke geluk. Na afloop echter probeert Case met Molly een leven op te bouwen dat lijkt op wat Linda Lee in gedachten had: een rustig, risicoloos samenzijn. Hij keert zelfs terug naar de gore sloppenwijken van Chiba City: hij verkiest het bekende boven het onzekere. Molly kan hiermee niet leven en zij laat hem dan ook in de steek. Tot op het einde blijft zij wie zij zelf wil zijn. Haar afscheidsbriefje is kort en zonder franjes: ze maant hem aan voorzichtig te zijn, maar zo'n leven is aan haar niet besteed. Ook Linda Lee krijgt een vervulling die in het verlengde van haar rol ligt: Case ziet haar op een trip door de matrix en Neuromancer heeft haar verenigd met een reconstructie van Case zelf. Het ironische van diens lot wordt nogmaals duidelijk: door zijn onvermogen zich te binden, heeft hij de kans op geluk verspeeld. Zijn kans op geluk met Linda Lee heeft hij vergooid en het boek eindigt even eenvoudig als dramatisch: "He never saw Molly again."
Alle hoop gesteld op The Matrix: Revolutions
Wie na het bekijken van de Matrix-films besloten heeft Neuromancer te lezen, zal onwillekeurig beelden uit The Matrix voor zich zien. Hoogstwaarschijnlijk zullen weinig lezers zich Case voorstellen als Keanu Reeves (Neo in The Matrix) — misschien wel als Harrison Ford (Rick Deckard in Blade Runner) — maar het lijkt erg waarschijnlijk dat Carrie-Anne Moss (Trinity in The Matrix) model zal staan voor één van de vrouwelijke personages. Ondanks de elementen die wijzen op een andere dimensie in Trinity's personage, lijkt het logisch haar in de rol van Molly te zien. Of dat ook nog zo zal zijn na het derde deel van de Matrix-saga, blijft voorlopig nog een open vraag. The Matrix: Revolutions is aangekondigd voor de vijfde november van dit jaar. Belangrijk is dus dat de Matrix-saga nog niet af is. Na het eerste deel werd enthousiast gereageerd: er was — eindelijk nog eens — een sciencefiction-film met inhoud, ook al was die inhoud niet meteen overheersend: de film werd eerst bekeken voor de special__effects, maar de aantrekkingskracht die ervan uitging, was sterker dan het oppervlakkige spektakel. Dankzij die film zijn heel wat mensen cyberpunk gaan lezen, maar de kloof tussen cyberpunk-literatuur en cyberpunk-film is duidelijk. William Gibson speelt met de stereotypes, hij gebruikt ze om zijn personages diepte te geven. Het lijkt erop dat de broers Wachowski hetzelfde aan het doen waren met het personage Trinity, wat het gemak verklaart waarmee de nieuwe lezer van Neuromancer Molly en Trinity kan vereenzelvigen (bijna alsof Molly in Case een Neo-figuur ziet en teleurgesteld het toneel — en Case — verlaat, wanneer dat fout ingeschat blijkt te zijn). Het eerste deel was sterk en veelbelovend; helaas is het tweede deel van de Matrix-reeks een totaal andere weg opgegaan. In plaats van de diepgang te verzorgen — wat de eerste film net bijzonder maakte — is gekozen voor spectaculaire achtervolgingen en flitsende Bruce Lee-scènes. Op het einde wordt wat pseudo-intellectueel gezwam ingehaald om de inhoud te redden, maar precies daardoor wordt het gebrek aan evenwicht extra in de verf gezet.
Net zoals Trinity beurtelings amazone en Florence Nightingale is — zonder één van beide rollen te kiezen — schommelt de Matrix-reeks tussen actie en diepgang, waarbij de diepgang in het tweede deel al te stiefmoederlijk behandeld wordt. Neuromancer is verre van perfect, maar het evenwicht wordt er toch dichter benaderd. De broers Wachowski hebben echter nog een derde deel in petto. Hopelijk wordt in dit derde deel een evenwicht gevonden voor Trinity, en daardoor meteen ook voor de hele opzet van de Matrix-films.
BIBLIOGRAFIE
William Gibson, Neuromancer, London: HarperCollins Publishers, (1984) 1993.
William Gibson, "Johnny Mnemonic", in: Burning Chrome, London: HarperCollins Publishers, (1986) 1993.
The Matrix, geschreven en geregisseerd door Larry en Andy Wachowski, Warner Bros., 1999.
The Matrix: Reloaded, geschreven en geregisseerd door Larry en Andy Wachowski, Warner Bros., 2003.
Blade Runner, geregisseerd door Ridley Scott, naar Do Androids Dream of Electric Sheep van Philip K. Dick, Warner Studios, 1982.
Johnny Mnemonic, geregisseerd door Robert Longo en geschreven door William Gibson, Columbia/Tristar Studios, 1995.
Interessante links:
Over cyberpunk:
http://www.qmw.ac.uk/~english/cbl/cbl.home.html
Over William Gibson en Neuromancer:
http://demo.wiu.edu/users/mfbhl/480/gibson1.htm
http://www.nagasaki-gaigo.ac.jp/ishikawa/amlit/g/gibson21.htm